Nghị định 55/2011/NĐ-CP nêu rõ, tổ chức pháp chế ở Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh là đơn vị chuyên môn, có chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Thủ trưởng cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh thực hiện việc quản lý nhà nước bằng pháp luật trong phạm vi ngành, lĩnh vực được giao và tổ chức thực hiện công tác pháp chế.

Về nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan trên, ngoài công tác xây dựng pháp luật; rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật (QPPL) và pháp điển hệ thống QPPL; kiểm tra và xử lý văn bản QPPL; phổ biến, giáo dục pháp luật... đã được quy định trong Nghị định 122/2004/NĐ-CP, Nghị định 55/2011/NĐ-CP còn bổ sung quy định về công tác bồi thường của Nhà nước; hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp; tham mưu về các vấn đề pháp lý và tham gia tố tụng. Cụ thể hơn, tổ chức pháp chế ở Bộ, cơ quan ngang Bộ sẽ chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan giúp Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ thực hiện quản lý nhà nước về công tác bồi thường của Nhà nước trong phạm vi ngành, lĩnh vực quản lý của Bộ, cơ quan ngang Bộ theo quy định của pháp luật.

Ngoài ra, Nghị định 55/2011/NĐ-CP cũng quy định cụ thể về nhiệm vụ, quyền hạn của tổ chức pháp chế ở doanh nghiệp nhà nước (DNNN) như: Chủ trì hoặc tham gia soạn thảo các loại mẫu hợp đồng; chủ trì, phối hợp với các bộ phận liên quan giúp Hội đồng thành viên, Hội đồng quản trị, Chủ tịch công ty, Tổng Giám đốc, Giám đốc DN theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện pháp luật, điều lệ, nội quy, quy chế của DN...

Điểm mới về tổ chức pháp chế ở cơ quan thuộc Chính phủ

Một trong những điểm mới của Nghị định 55/2011/NĐ-CP là quy định cơ quan thuộc Chính phủ có Ban Pháp chế hoặc Phòng Pháp chế trực thuộc Văn phòng.

Còn theo quy định cũ tại Nghị định 122/2004/NĐ-CP thì các cơ quan thuộc Chính phủ thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực có Vụ Pháp chế. Trong trường hợp cần thiết, đối với một số cơ quan thuộc Chính phủ có đặc thù riêng, mô hình tổ chức pháp chế do Thủ tướng Chính phủ quyết định.

Ngoài điểm mới trên, cũng giống như quy định cũ, Nghị định 55/2011/NĐ-CP nêu rõ, Bộ, cơ quan ngang Bộ có Vụ Pháp chế.

Căn cứ vào nhu cầu công tác pháp chế, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ trình Thủ tướng Chính phủ quyết định việc thành lập tổ chức pháp chế ở các Tổng cục và tương đương thuộc Bộ, cơ quan ngang Bộ.

Thành lập Phòng Pháp chế ở 14 Sở

Quy định cụ thể về tổ chức pháp chế ở cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh, Nghị định 55/2011/NĐ-CP nêu rõ, Phòng Pháp chế được thành lập ở 14 Sở: Nội vụ, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Công Thương, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Giao thông vận tải, Xây dựng, Tài nguyên và Môi trường, Thông tin và Truyền thông, Lao động - Thương binh và Xã hội, Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Khoa học và Công nghệ, Giáo dục và Đào tạo, Y tế.

Căn cứ vào nhu cầu công tác pháp chế, Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định việc thành lập Phòng Pháp chế hoặc quyết định việc bố trí công chức pháp chế chuyên trách ở các cơ quan chuyên môn được thành lập theo đặc thù riêng của từng địa phương và ở các cơ quan chuyên môn ngoài 14 Sở nói trên.

Nghị định này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 25/8/2011.