Tuổi trẻ là lứa tuổi tràn đầy nhiệt huyết, ham hiểu biết, dễ tiếp thu cái mới và thường ước muốn được cống hiến cho cộng đồng, được đánh giá là mùa xuân của xã hội, được kỳ vọng là tương lai của đất nước. Chính vì vậy, thời kỳ vận động thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc rất quan tâm tổ chức đưa thanh niên ra nước ngoài học tập; trực tiếp đào tạo được nhiều cán bộ ưu tú, trở về hoạt động, góp phần tích cực vào phong trào cách mạng giải phóng dân tộc, làm nên thành công cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945.
Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, dưới sự lãnh đạo của Đảng, vai trò xung kích của tuổi trẻ được phát huy mạnh mẽ trên tất cả các lĩnh vực: chiến đấu, sản xuất, giáo dục, y tế, nghiên cứu khoa học… Khẩu hiệu “Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Chủ tịch Hồ Chí Minh” được thấm nhuần và thực hiện tích cực, rộng khắp. Chủ tịch Hồ Chí Minh đề ra yêu cầu đối với thanh niên là phải trở thành một lực lượng vững chắc “đâu Đảng cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên”, không chỉ gánh vác mà còn phải vượt lên để đạt được những điều mà thế hệ trước mong muốn nhưng chưa thể thực hiện được.
Sang thời kỳ mới, cả nước thực hiện nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa X ban hành Nghị quyết 25 về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa”. Sau Đại hội XII của Đảng, Ban Bí thư Trung ương ban hành Chỉ thị số 42-CT/TW về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ, giai đoạn 2015 - 2030”. Chỉ thị này có tầm quan trọng đặc biệt và xuyên suốt thời gian tương đối dài.
Năm 2019, được Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh chọn là “Năm thanh niên tình nguyện” góp phần xây dựng lớp thanh niên thời kỳ mới có lý tưởng cách mạng, bản lĩnh chính trị vững vàng, giàu lòng yêu nước; có đạo đức, lối sống văn hóa, trách nhiệm, tuân thủ pháp luật, yêu chuộng hòa bình; có tri thức, sức khỏe, hoài bão, khát vọng vươn lên. “Năm thanh niên tình nguyện” thể hiện sự đánh giá và tin tưởng cao của Đảng, của Đoàn đối với thanh niên, tạo điều kiện để thanh niên thể hiện trách nhiệm của mình với xã hội, đóng góp cho đất nước bằng khả năng, trí tuệ, sức trẻ trong từng lĩnh vực cụ thể một cách tự nguyện. Qua một năm sôi nổi triển khai thực hiện, những cuộc vận động, những phong trào cách mạng do Đoàn Thanh niên phát động được tuổi trẻ cả nước nhiệt liệt hưởng ứng và đạt kết quả tốt. Thanh niên đã kế thừa và phát huy những giá trị tốt đẹp của các thế hệ đi trước như lòng yêu nước, tinh thần tiến công cách mạng, vai trò xung kích…; đồng thời, thể hiện rõ sự năng động, thích nghi nhanh với môi trường hội nhập quốc tế và cạnh tranh đa dạng.
Tuy nhiên cũng dễ nhận thấy, một bộ phận thanh niên còn thiếu bản lĩnh, không nghiêm túc rèn luyện và phấn đấu, từ đó phai nhạt lý tưởng, lười học tập, coi nhẹ tu dưỡng đạo đức, sống buông thả, sa vào các tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật, sùng bái văn hóa ngoại lai… Thực tế, tình trạng này cản trở sự phát triển lành mạnh của xã hội, đồng thời bị các thế lực thù địch khai thác, lợi dụng để tiến hành âm mưu “diễn biến hòa bình” phá hoại cách mạng Việt Nam.
Công tác tư tưởng của Đảng đề ra nhiệm vụ từng bước xây dựng hình thái ý thức xã hội phù hợp với chế độ xã hội mới, coi trọng hàng đầu việc tuyên truyền giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong toàn dân. Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cũng đặt việc giáo dục lý tưởng cho thanh niên, thực hiện chức năng trường học xã hội chủ nghĩa là nhiệm vụ vô cùng quan trọng. Nhiệm vụ này làm bao nhiêu cũng chưa đủ.
Dịp kỷ niệm 50 năm thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh (1969 - 2019), nhiều cấp ủy đã tự phê bình chưa thực hiện tốt lời Bác về công tác thanh niên: “Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo cho họ trở thành những người thừa kế xây dựng xã hội chủ nghĩa vừa hồng vừa chuyên”. Do những nguyên nhân khách quan của bối cảnh kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, thông tin đa chiều… khiến công tác giáo dục lý tưởng cho thanh niên trong thời kỳ hiện nay gặp không ít khó khăn. Nhưng dù khó khăn đến mấy cũng cần nỗ lực khắc phục để làm thật tốt, vì đây là việc cực kỳ quan trọng và cần thiết.
Tham dự và phát biểu chỉ đạo tại Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XI, nhiệm kỳ 2017 - 2022, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng nêu rõ: “Cần làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, truyền thống, lý tưởng, đạo đức và lối sống, tạo điều kiện học tập, lao động, giải trí, phát triển toàn diện thể lực, trí tuệ cho thế hệ trẻ. Khuyến khích, cổ vũ thanh niên nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão lớn, xung kích, sáng tạo, làm chủ khoa học, công nghệ hiện đại. Hình thành lớp thanh niên ưu tú trên mọi lĩnh vực, kế tục trung thành, xuất sắc sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc”. Người đứng đầu Đảng, Nhà nước đã đưa ra một phác thảo hình mẫu chung mà thanh niên cần phải có là: Tâm trong, Trí sáng, Hoài bão lớn. Đảng luôn luôn xem đoàn viên thanh niên là đội dự bị tin cậy, tiếp tục nhấn mạnh công tác thanh niên là một trong những vấn đề sống còn của dân tộc. Tổng Bí thư, Chủ tịch nước từng lên tiếng cảnh báo tình trạng “nhạt Đảng, khô Đoàn, xa rời chính trị”, phải thẳng thắn nhìn nhận và tích cực khắc phục.
Nói riêng về giáo dục lý tưởng, kinh nghiệm cho thấy nhất thiết phải tổ chức cho thanh niên tham gia các hoạt động cách mạng; giáo dục lý tưởng thông qua hành động là giáo dục tối ưu, đạt hiệu quả cao nhất. Ngoài ra, các hình thức giáo dục khác, nhất là thông qua các đợt sinh hoạt chính trị, đều quan trọng.
Hiện nay, cán bộ thanh vận tinh thông nghiệp vụ ở nhiều phường, xã vừa thiếu vừa yếu. Không thể không lo ngại trước tình hình trên. Yêu cầu cấp bách và thường xuyên là bồi dưỡng và xây dựng đội ngũ cán bộ thanh vận cơ sở thực sự vững mạnh, có năng lực và nhiệt tình. Được như vậy mới có thể triển khai các nghị quyết của Đảng và của Đoàn, các chương trình hành động, các phong trào của thanh niên đến từng địa bàn một cách đồng bộ, đều khắp, đạt hiệu quả thiết thực. Trong quá khứ từng có những cán bộ Đoàn đầy uy tín, mang phẩm chất, phong cách thủ lĩnh thanh niên. Trong mọi lĩnh vực, cũng từng xuất hiện nhiều tấm gương thanh niên tiêu biểu. Từ đó, chúng ta có quyền kỳ vọng và đòi hỏi ở tuổi trẻ hôm nay.
Các cấp ủy đảng cần nhận thức sâu sắc hơn nữa trách nhiệm giáo dục lý tưởng cho thanh niên, trên cơ sở quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên. Chăm lo giáo dục, bồi dưỡng cho thế hệ trẻ, như chúng ta vẫn thường nói, là xây dựng Đảng trước một bước, vì Đoàn là đội hậu bị tin cậy của Đảng, vì thanh niên là rường cột - người chủ tương lai của nước nhà./.
Trương Nguyên Tuệ